Slijtage of degeneratieve letsels van de elleboog
Elleboogartrose omvat een slijtage van het gewrichtskraakbeen van het ellebooggewricht. Dit gewrichtskraakbeen heeft voornamelijk een glijdende en schokdempende functie. De dikte van de laag kraakbeen verschilt van gewricht tot gewricht.
Een versleten elleboog heeft verschillende oorzaken:
• Bij normaal gebruik door ouderdom en erfelijke factoren
• Door een vroegere breuk in het gewricht: slijtageletsels dus secundair aan een trauma zoals een intra-articulaire breuk of een luxatie.
• een eerdere infectie of chronisch reuma
• herhaaldelijke overbelasting (bijvoorbeeld door werken met drilboren)
• Osteochondritis dissecans (afsterven van een stukje bot aan het gewrichtsoppervlak) op jonge leeftijd kan leiden tot vervroegde elleboogartrose.
Door het verlies van kraakbeen krijgen we abnormale wrijving en overbelasting van het onderliggende bot. Net als in andere gewrichten gaat slijtage gepaard met het afbrokkelen van het gewrichtskraakbeen waardoor stukjes loskomen en het gewricht kunnen blokkeren en verder beschadigen. Het lichaam probeert het gewricht te stabiliseren door beenderige aanwassen aan te maken die de beweging echter nog verder belemmeren: losse fragmenten (gewrichtsmuizen) en papegaaibekken (osteofyten) kunnen ontstaan. Ook het kapsel en de ligamenten ondergaan hun veranderingen waardoor de beweging van het gewricht nog verder wordt beperkt. Daardoor ontsteekt het slijmvlies met vochtuitstorting in het gewricht. Het niet volledig kunnen strekken of plooien wordt tot op een zekere hoogte makkelijk verdragen.
Symptomen van elleboogartrose of –slijtage?
- Pijn
- Zwelling
- Stijfheid met verminderde beweeglijkheid. Deze stijfheid is het meest aanwezig ‘s morgens of bij het begin van beweging na rust (startstijfheid).
- Soms treden er ook blokkages op.
- De pijn neemt toe met de belasting of is ‘s nachts het meest uitgesproken.
Diagnose van elleboogartrose of –slijtage?
Meestal volstaat een radiografie van het ellebooggewricht om de diagnose te stellen. Deze toont de vernauwing van het gewricht (kraakbeenverlies). Heel soms gebruiken we een CT-scan om de mate van slijtage te evalueren.
Klachten
Als het niet kunnen plooien tijdens het eten (vork naar de mond) of de persoonlijke hygiëne (bv. haar kammen) niet meer mogelijk maakt, wordt dit een probleem. Als de losse stukjes (gewrichtmuizen) het gewricht blokkeren kan dit voor acute pijn, ontsteking van het gewricht en bijkomende slijtage zorgen.
Behandeling
Voor elke vorm van slijtage zijn er enkele therapeutische mogelijkheden, met het doel de pijn te verlichten en de functie van de elleboog te verbeteren. Elk heeft zijn eigen indicaties, en mogelijke voor- en nadelen.
Conservatieve behandeling
- Kan bestaan uit inname van antiflogistica (NSAID)
- infiltraties van het gewricht: met cortisone, hyaluronzuur of PRP.
Maximum drie keer per jaar behoort een cortisone inspuiting tot de mogelijkheden.
!!! Het verlies aan kraakbeen herstelt zich niet.
We richten ons met deze vorm van behandeling op het verzachten van de pijn en de verstijving.
- Kinesitherapie kan ev aangewezen zijn om te proberen de gewrichtsbeweeglijkheid te verbeterer of minstens te bewaren.
Als u overmatig veel hinder ondervindt, behoort een operatie tot de volgende optie
Operatieve behandeling
- Arthrolyse = is het losmaken van het gewricht, waarbij het ingekrompen (en vaak vooral verdikt) kapsel wordt weggenomen en alle factoren die de beweging van het gewricht belemmeren (osteofyten, gewrichtsmuizen, ...) zoveel mogelijk worden verwijderd. Dit kan via artroscopie alsook via open artrolyse verkregen worden.
Indicatie
De beste indicatie voor een arthrolyse is een verstijving van het ellebooggewricht, al of niet na een trauma, waarbij het gewrichtsoppervlak niet te fel beschadigd is. De revalidatie is jammergenoeg vaak pijnlijk, langdurig en intensief, maar aangewezen om het beoogde resultaat te bekomen.
De keuze tussen arthroscopie (kijkoperatie) en open artrolyse hangt af van de ernst van de slijtage en mogelijke vroegere operaties.
Techniek
1/ Arthroscopische techniek
In een vroeg stadium van de artrose en bij jongere patiënten, maken we het ellebooggewricht zuiver door het verwijderen van losse kraakbeenfragmenten en botaanwassen.
Via de kijoperatie, waarbij enkel kijk/werkgaatjes worden gemaakt, kunnen we dit complexe gewricht van verschillende invalshoeken benaderen en losmaken waar de verkleving voor de grootste hinder zorgt.
Het voordeel van deze techniek is dat er minder wekedelen schade is, wat voor een snellere revalidatie zorgt. Hierdoor verkleint het risico op nieuw litteken weefsel en recidief verstijving. Als gevolgd kan de pijn voor meerdere jaren onder controle blijven en de beweging verbeteren.
2/ Open techniek
Als de verstijving reeds lang bestaat of zeer hardnekkig is, wordt eerder voor een open techniek gekozen. Hierbij wordt gebruik gemaakt van een laterale incisie. Release van de anterieure elleboog wordt eerst uitgevoerd. De spieren worden dan gedeeltelijk losgemaakt en het interval tussen het anterieure kapsel en de bovenliggende spier wordt vrijgedisseceerd. Vervolgens wordt onder zicht het kapsel uitgesneden van lateraal naar mediaal. Indien osteofyten (beenderige aanwassen) aanwezig worden deze verwijderd. Vervolgens kan ook een gelijkaardige procedure posterieur in het elleboogewricht worden uitgevoerd.
Postoperatieve complicaties
Typische complicaties voor een elleboogoperatie zijn verstijving van de elleboog (1-5%) en een zenuwletsel. Aangezien er drie zenuwen rond de elleboog lopen, zijn deze tijdens een operatie in gevaar. Een zenuwletsel komt niet vaak voor (1-5%) en is meestal voorbijgaand.
Hoe uitgebreider de procedure, hoe groter het risico tot secundaire wondproblemen of zelfs infectie.
Nazorg postoperatief
Afdoende pijnstilling, ev verlengde duur van antibioticum
gedurende 24 uur een verband met de arm in volledige extensie.
Daarna wordt direct opgestart met intensieve kinesitherapie met actieve en passieve mobilisatie (eventueel aan de hand van een continuous passive motion machine (Kinetec)).
Een scharnierbrace met specifieke instellingen kan ev overwogen worden. Deze kan zowel overdag als ’s nachts gedragen worden en beoogd een continue passieve stretch van de collageenvezels in de ligamenten en weke weefsels.
- Elleboogprothese
Bij oudere patiënten overwegen we het plaatsen van een totale elleboogprothese. Deze ingreep voeren we alleen uit op latere leeftijd omdat de toegestane belasting van het ellebooggewricht na deze operatie sterk daalt.
De operatie wordt vnl uitgevoerd onder algemene of locoregionale verdoving. Een ziekenhuisopname van enkele dagen is meestal aangewezen. De kans op succes na deze ingreep bedraagt meer dan 90 procent. Vooral het pijngevoel verbetert fors. De beweging verbetert meestal ook, weliswaar in mindere mate.